Haberleri gazeteden okumayı bırakmıştık, artık televizyondan seyretmeyi de unutabilirsiniz. Şimdi haberler “tweet”lenip, “youtube”lanıp, “blog”lanıyor…

Bu gece ilginç bir fenomene tanık oldum. Geçen yıl tarihe basılı gazetelerin internet tarafından aşıldığı yıl olarak geçmişti. Bu gece de CNN başta olmak üzere televizyon haber kanallarının internete yenildiği tarih olarak anılabilir.

Bu durumun nedeni heyecan verici olduğu kadar da üzücü bir olay: İran seçimlerine hile karıştırılması ve hemen akabinde patlayan ve hala devam eden kanlı isyan… İnsanlar bu olayı CNN’den ya da Fox’dan değil, Twitter, Youtube ve Flickr’dan izliyorlar! Elbette sadece “izlemekle” kalmayıp haber akışına bizzat katılıyorlar. “Kullanıcı kaynaklı içerik” yeni bir anlam kazandı bugün. Hemen hemen tüm görüntüler bu internet kanallarından aktı. İnsanlar derinlemesine içerik aradıklarında da gazete web sitelerine değil bloglara yöneldi.

Özellike Twitter araması“#iranelection” tam bir rekor kırdı. Dakikada yaklaşık 400-500 post geliyordu! Burası tam bir kampanya platformuna dönüştü: Resmi İran sitelerine saldırı düzenleme çağrılarından son dakika haberlerine, polis tarafından ölümüne dövülen bir gencin videosundan motosikletli polislerle mücade etmek için sokaklara kum boşaltan kamyon görüntülerine, muhalefet lideri Musavi’nin konuşmalarının çevirisinden trafik blokajı ve klaksonlu protestolara muazzam bir akış…

Hemen akabinde Twitter’da yeni hareketler belirmeye başladı: “#CNNfail” de bunlardan biriydi. Twitter’ın CNN’i açık arayla solladığını gösteren bir enformasyon akışına sahne oldu burası da… Ve CNN bu akışı ciddiye alıp İran olaylarına daha fazla yer vermeye başladı. Diğer ana akım kanallar da onu izledi. Bir ara Youtube’un bazı videoları sildiği haberi ortalıkta dolaşmaya başladı ve Youtube söz konusu videoları yeniden dolaşıma sokmak zorunda kaldı.

“Mashable”dan Ben Parr’ın yazdığı gibi (”HOW TO: Track Iran Election with Twitter and Social Media“),
anlık bilgi akışında Twitter açık ara ile en kullanışlı sosyal medya olarak öne çıkıyor. İran’da bulunan insanların hükümet filtrelerini atlatarak geçtiği haber ve görüntüler özellikle bu kanaldan akıyor. İran bağlantılı etiket ve anahtar sözcükleri takip edenler, Twitter’ın arama yapısına (twitter search) uygun bir mekanizmayla, hızlı bir biçimde “hareket”lerde (trendy topic – “#”) birleşiyor ve aynı hızla bağlantılı alt hareketler oluşuyor. “Monitter” (http://monitter.com/) veya “Twitterfall” (http://www.twitterfall.com/) gibi izleme araçları da bu oluşumun kütle etkisini artırıyor.
Herkesin favori sosyal video sitesi “Youtube” da İran isyanının merkezi görüntü dağıtım kanalı haline geldi. Cep telefonları ve dijital kameralarla çekilen görüntüler bu kanalda yoğunlaştı ve diğer kanallara dağıtıldı. Bir süre sonra ana haber kanalları bile bu videoları kullanmaya başladı!

Blog alanı İran olaylarına gazete web sitelerinden çok daha hızlı tepki vererek derinlikli yorumlar, güncel haber akışları ve tanıklıklarla bu gelişmeyi destekledi. Muhtemelen olaylar yatıştıktan sonra da bloglar güvenilir izleme kanalı olarak birinci sıraya yerleşecektir.

Olayların hikayesi tüm renkleriyle Flickr foto akışlarında (”Iran Elections” ve “Iran Riots 2009“)  anlatıldı: zafer işaretleri, Musavi’nin simgesi yeşille kaplanmış sokaklar, polisler, şiddet, umut, acı…

Wikipedia da bu oluşumun bir başka ayağı. “Iranian presidential elections 2009” ve “2009 Iranian election protests” girişleri sürekli güncelleniyor.

Sosyal medyanın hızına yetişmek ana akım medyanın harcı değil. Bunun nedeni elbette “paylaşım”. Herkes eline geçen her türlü görüntüyü, bilgiyi, haberi, tanıklığı anında herkesle paylaşıyor. Filtreler, sosyal medya araçları, proxy’ler, dns ayarları vs. kullanarak olup bitenin sırrına vakıf olmak artık oldukça kolay.

Hükümetlerin internet sansürüyle bir yere varamayacağını biliyordum, ama bu gece o kadar müdahaleye, engellemeye rağmen İran’dan akan onca  bilgiyi görünce bunu daha iyi anladım. BBC’nin Farsça uydu yayınının engellendiği, bu yayınlara hangi internet adreslerinden ulaşılabileceği bilgisi de internette dolaşıyordu!

Komşularıma çalınan oylarını geri alabilmelerini dilerken, elimizdeki bu inanılmaz ifade, fikir ve iletişim özgürlüğü aracının farkına varma şansını bize bahşettikleri için ayrıca teşekkür ediyorum.

(Bu arada Türkçe konuşan Friendfeed de tam bir “geyik aracı” olduğunu kanıtladı bu gece. Ben de “#friendfeedfail” hareketi mi başlatsam?.. Baktım da, varmış zaten!)

Dijital ekosisteme hoş geldiniz!

Michael J. Totten, “ Iran on Fire (Continuously updated)”

“Landslide or Fraud? The Debate Online Over Iran’s Election Results”

“Riot in tehran Iran after the fake election”

Kuş ötüşlerine bir örnek